Dân ca không ngủ quên: Nghệ sĩ Vân Anh và Dru Nam trên hành trình đánh thức di sản

Saovacuocsong - Có những âm thanh tưởng chừng chỉ còn vang vọng trong ký ức, vậy mà trong đêm diễn “Dạ Lý Nam” vừa qua, chúng lại ngân lên đầy sống động bằng một hình hài mới, hiện đại hơn, gần gũi hơn bao giờ hết. 

Hình ảnh Nghệ sĩ Vân Anh, Nghệ sĩ Dru Nam cùng các anh chị em nghệ sĩ của Công ty Vân Anh Events.

Giữa dòng chảy hối hả của phố thị, vẫn có những con người lặng lẽ giữ gìn mạch nguồn văn hóa dân tộc, không bằng lời kêu gọi lớn lao, mà bằng hành động nhỏ bé, chân thành. Hai nghệ sĩ - nghệ sĩ đàn bầu Vân Anh và nghệ sĩ trống Dru Nam (trưởng nhóm Nam Tộc) đã mang đến những màn trình diễn đầy cảm xúc. Không cần sân khấu hào nhoáng hay kỹ xảo cầu kỳ mà họ chỉ mang theo âm nhạc, thứ ngôn ngữ không lời chạm đến tận đáy sâu cảm xúc người nghe, đánh thức trong lòng người trẻ một tình yêu nhẹ nhàng mà da diết với âm nhạc dân tộc.

Nghệ sĩ Vân Anh và hành trình giữ hồn dân ca

Hình ảnh Nghệ sĩ Vân Anh.

Ngồi lặng bên cây đàn bầu chỉ một dây, nghệ sĩ Vân Anh như một người kể chuyện. Hơn 40 năm gắn bó với nhạc cụ truyền thống độc đáo ấy, chị không chỉ chơi nhạc mà còn sống cùng âm nhạc. Từ tấm Huy chương Vàng văn nghệ toàn miền Nam khi mới 11 tuổi, đến những buổi biểu diễn cùng du khách quốc tế hay lớp học miễn phí dành cho người khiếm thị tại chính ngôi nhà nhỏ của mình, chị luôn lặng lẽ gieo mầm tình yêu dân tộc qua từng giai điệu.

Với chị, dân ca Nam Bộ - đặc biệt là những điệu lý mộc mạc như Lý ngựa ô, Lý cây bông, Lý kéo chài,... không chỉ là âm nhạc mà là ký ức, là lời ru của mẹ, là tiếng gọi từ quê hương tuổi thơ. Thế nhưng, nghệ sĩ Vân Anh không “đóng khung” dân ca trong sự hoài cổ. Trong tay chị, tiếng đàn bầu vẫn giữ nguyên chất mộc, nhưng được khoác lên hơi thở mới qua cách phối khí, tiết tấu và cách chị nhẹ nhàng dẫn dắt khán giả trẻ tiếp cận mà không thấy... xa cách.

“Các điệu lý Nam Bộ thực sự vẫn rất phù hợp với cuộc sống hiện đại. Mỗi bài lý, mỗi làn điệu dân ca đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân Nam Bộ nói riêng và người Việt nói chung. Vấn đề không phải là dân ca lỗi thời, mà là mình kể nó như thế nào cho phù hợp với nhịp sống hôm nay.

Chị tin rằng, để phát triển điều đầu tiên là phải giữ gìn. Mình phải học nó, giữ nó, rồi từ đó mới có chất liệu để sáng tạo. Khi được phối lại theo tiết tấu mới, giai điệu dân ca vẫn có thể chạm đến người trẻ, khiến họ thích thú và gần gũi hơn với âm nhạc truyền thống.”, Nghệ sĩ Vân Anh chia sẻ.

Nghệ sĩ trống Dru Nam - chàng trai Nam Bộ mang rock vào dân gian

Hình ảnh nghệ sĩ Dru Nam.

Nếu Vân Anh là người gìn giữ âm thanh của quá khứ, thì Dru Nam là kẻ lữ hành đang đưa âm nhạc truyền thống băng qua hiện tại để bước vào tương lai.

Xuất thân là tay trống chuyên nghiệp, từng chinh chiến ở nhiều sân khấu lớn nhỏ trong và ngoài nước, Dru Nam giờ đây được biết đến nhiều hơn với vai trò nhà sản xuất âm nhạc dân gian hiện đại. Anh là thủ lĩnh của ban nhạc Nam Tộc - nhóm nhạc theo đuổi dòng Folk Rock, kết hợp giữa nhạc cụ dân tộc và âm thanh hiện đại.

“Nam” là người Việt. “Tộc” là những giá trị truyền thống. Cái tên Nam Tộc vừa giản dị, vừa đầy tự hào, như chính con đường mà họ đang bước đi.

Nghệ sĩ trống Dru Nam chia sẻ, “Mỗi lần làm mới một bài dân ca, tụi mình đều giữ trọn vẹn giai điệu, lời ca và cái cảm xúc nguyên bản. Cái gốc là quan trọng nhất. Rồi từ đó mới thêm hơi thở mới, tiếng trống, guitar, cảm xúc của tụi mình để những làn điệu quen thuộc ấy có thể sống tiếp trong lòng khán giả trẻ hôm nay.”

Từ Lý đất Giồng, Về ăn cơm đến Lý ngựa ô... những làn điệu dân ca tưởng chừng đã ngủ yên bỗng được đánh thức, tràn đầy sinh khí. Chúng vang lên qua nhịp trống dồn dập, tiếng guitar phóng khoáng, hòa quyện cùng âm thanh mềm mại của sáo trúc, đàn tranh. Nhưng tất cả không làm mất đi hồn cốt của dân gian. Mà ngược lại, chính sự kết hợp ấy giúp những lời ca xưa sống lại bằng một ngôn ngữ mới: gần gũi, hình ảnh và tươi mới hơn trong cảm nhận của khán giả trẻ hôm nay.

Dạ Lý Nam - nơi truyền thống thức dậy giữa lòng thành phố

Hình ảnh Nghệ sĩ Dru Nam và ban nhạc Đa Giác.

Trong đêm diễn Dạ Lý Nam, sự kết hợp giữa nghệ sĩ Vân Anh và nghệ sĩ trống Dru Nam mang lại một cao trào cảm xúc cho chương trình.

"Lý Qua Cầu", với phần trình diễn của nghệ sĩ Vân Anh cùng ban nhạc dân tộc Đa Giác, mở đầu bằng tiếng đàn ngân vang, da diết, gợi nhắc hình ảnh người con gái đưa duyên qua cầu. Phần phối khí của Dru Nam vẫn giữ được tiết tấu nhẹ nhàng, nhưng được điểm xuyết bằng những mảng âm hiện đại, làm dày thêm tầng cảm xúc.

Tiếp theo, "Lý Kéo Chài" đã khiến khán giả bất ngờ. Vẫn là cây đàn bầu ấy, nhưng giờ đây không còn da diết mà rộn rã, gấp gáp, tựa tiếng hò gọi nhau kéo lưới buổi sớm mai. Âm nhạc chuyển mình sống động, khỏe khoắn mà không mất đi bản sắc. Khán giả vừa thưởng thức, vừa nhún nhảy theo, ai nấy đều nhận ra rằng: dân ca không già đi mà dân ca vẫn đang sống trong mỗi chúng ta nếu được chạm đúng nhịp đập hôm nay.

Điều đặc biệt là Dạ Lý Nam không phải là một chương trình chuyên nghiệp do đơn vị lớn tổ chức, mà là đồ án tốt nghiệp của nhóm sinh viên ngành Truyền thông và Tổ chức sự kiện, FPT Polytechnic TP.HCM - những người trẻ mang tên “Vọng”. Không chọn lối đi hào nhoáng, họ quyết tâm tái hiện và lan tỏa vẻ đẹp dân ca Nam Bộ, đặc biệt là những điệu Lý mộc mạc mà sâu lắng.

Đằng sau một đêm diễn chỉn chu là công sức và bản lĩnh của cả ê-kíp sinh viên. Mỗi cá nhân đều góp phần thầm lặng nhưng quan trọng của các bạn sinh viên: từ Trần Thị Ngọc Hân, Mai Thị Ngọc Châu, Nguyễn Thị Thảo Nguyên, Nguyễn Ngọc Trà My, Nguyễn Ngọc Thanh Vy, Trần Thị Ngọc Huyền, Nguyễn Ngọc Phương Trinh, Phan Thị Thơ. Họ không chỉ hoàn thành một bài tốt nghiệp mà họ đã thực sự tạo nên một đêm nghệ thuật mang đậm dấu ấn Nam Bộ giữa lòng thành phố hôm nay.

Dân gian trong hình hài đương đại

Nghệ sĩ Dru Nam và nhóm Nam Tộc.

Sau hai tiết mục kết hợp, Dru Nam và ban nhạc Nam Tộc tiếp tục đưa khán giả vào hành trình dân ca “hồi sinh” qua các bản phối: Lý Đất Giồng, Lý Ngựa Ô, Về ăn cơm, Liên khúc Lý Nam Bộ.

Cây sáo trúc hòa cùng guitar điện, tiếng đàn nguyệt đan xen trống rock,... không có ranh giới giữa cũ và mới, giữa “ta” và “tây”. Tất cả chỉ còn là một dòng chảy âm nhạc tự do và tràn đầy năng lượng, nhưng vẫn ngân lên âm hưởng quê nhà.

Nhìn những khán giả trẻ hò reo, vỗ tay theo từng giai điệu dân gian tưởng chừng đã cũ, người ta hiểu vì sao chương trình này lại mang tên Dạ Lý Nam. Đó là một đêm của những điệu lý phương Nam nơi truyền thống không không còn nằm yên trong khuôn mẫu, mà được đánh thức và tiếp nối bằng trái tim lửa và đôi tay sáng tạo của thế hệ mới.

Hồi âm từ truyền thống

Nghệ sĩ trống Dru Nam và nghệ sĩ đàn bầu Vân Anh – hai con người, hai thế hệ, hai lối đi riêng – nhưng gặp nhau ở một điểm chung: giữ hồn cốt dân tộc trong nhịp sống mới. Với họ, truyền thống không nằm trong tủ kính hay sách vở, mà được mang lên sân khấu, được gảy, được gõ, được ngân lên và lan tỏa bằng những trái tim yêu âm nhạc chân thành.

Và điều khiến “Dạ Lý Nam” trở nên đặc biệt hơn cả, là bởi đêm diễn ấy không phải sản phẩm của một đơn vị tổ chức chuyên nghiệp, mà được dựng nên từ tâm huyết của những người trẻ – nhóm sinh viên ngành Truyền thông và Tổ chức sự kiện của FPT Polytechnic TP.HCM. Họ không chọn lối đi dễ dàng, không chạy theo xu hướng thị trường, mà chọn quay về với những điệu lý xưa, để kể lại bằng hơi thở hôm nay.

Đằng sau ánh đèn sân khấu lung linh là những ngày miệt mài chạy kế hoạch, chỉnh từng đoạn nhạc, sắp từng chi tiết sân khấu, viết từng dòng truyền thông. Mỗi vai trò trong ban tổ chức – từ sản xuất, tài chính, truyền thông đến đối ngoại – đều được các bạn sinh viên đảm nhiệm một cách nghiêm túc, đầy bản lĩnh.

Chính họ – những người trẻ đứng sau hậu trường – đã làm nên một đêm nghệ thuật đậm đà bản sắc. Một đêm mà âm nhạc dân gian không còn là hoài niệm, mà là mạch sống. Một đêm để người trẻ không chỉ lắng nghe truyền thống, mà còn bước tới và tiếp nối nó – bằng trái tim lửa và đôi tay sáng tạo.

Phú Cường